Аддзел фалькларыстыкі і культуры славянскіх народаў

Грыневіч Яніна Ігараўна, загадчык сектара, кандыдат філалагічных навук

Васільева Ірына Аляксееўна, навуковы супрацоўнік

Смірнова Ірына Юр'еўна, навуковы супрацоўнік

Даследаванне фальклору, традыцыйнай духоўнай культуры беларусаў складае асноўную мэту працы аддзела фалькларыстыкі і культуры славянскіх народаў (да 2007 года – аддзел славістыкі).

 Сярод задач, якія вырашаліся і вырашаюцца ў аддзеле на сучасным этапе:

1) правядзенне сучасных палявых даследаванняў беларускага фальклору, яго дакументаванне, публікацыя і захаванне, а таксама навуковая інтэрпрэтацыя і папулярызацыя нематэрыяльнай культурнай спадчыны Беларусі;папаўненне Калекцыі фальклорных запісаў, якая мае статус нацыянальнага здабытку, і стварэнне сучаснага лічбавага архіва беларускага фальклору;

2) тэарэтычныя даследаванні класічнага беларускага фальклору, міфалогіі і традыцыйнай культуры; вызначэнне фальклорных механізмаў перадачы і інтэрпрэтацыі соцыякультурнага вопыту;

3) аналіз сучасных формаў беларускага фальклору ў кантэксце функцыянавання этнічнай ідэнтычнасці.

За апошнія дзесяць гадоў супрацоўнікі аддзела працавалі над выкананнем наступных Дзяржаўных праграм: “Народная творчасць у соцыякультурных умовах сучаснай Беларусі: рэгіянальная шматстайнасць і міжславянскія сувязі фальклора і постфальклора”, “Фальклорная спадчына беларусаў у сучасным славянскім свеце: паралелі, генезіс, лакальныя асаблівасці”. Зараз выконваецца тэма“Беларускі фальклор у еўрапейскай прасторы: этнічныя маркеры, дыялектная шматстайнасць, сучасныя інтэрпрэтацыі”.

Доўгачаканай і перспектыўнай падзеяй стала заснаванне перыядычнага выдання - штогадовага зборніка навуковых артыкулаў "Беларускі фальклор: Матэрыялы і даследаванні»2014-), уключанага ў спіс выданняў, рэкамендаваных ВАК Беларусі.

Гонар і асаблівы клопат фалькларыстаў аддзела -- Калекцыя фальклорных запісаў аддзела фалькларысткі і культуры славянскіх народаў Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, якая пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 2 жнiўня 2001 г. № 1137 прызнана навуковым аб’ектам, што складае нацыянальны здабытак (дзяржаўны рэестравы нумар 3). Калекцыя фальклорных запісаў налічвае больш за 400 тысяч тэкставых і 70 тысяч гукавых запісаў фальклору, сярод якіх асноўную частку займае вусная народная творчасць беларусаў. Таксама ў архіве прадстаўлены мясцовы рускі, польскі, украінскі, яўрэйскі, літоўскі і цыганскі фальклор.

Будучы ўнікальнай крыніцай вывучэння нематэрыяльнай культурнай спадчыны беларусаў, Калекцыя фальклорных запісаў пастаянна запатрабавана айчыннымі і замежнымі спецыялістамі ў галіне фалькларыстыкі, этнаграфіі, этнамузыкалогіі, этналінгвістыкі, а таксама супрацоўнікамі сферы культуры і адукацыі.

У 2009 г. для забеспячэння належнага функцыянавання Калекцыі фальклорных запісаў пры аддзеле фалькларыстыкі і культуры славянскіх народаў Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі быў створаны сектар захавання фальклорнай спадчыны (яго першы загадчык – М.Міхайлец, з 2013 года – Ю.Внуковіч, з 2020 года – Я.І. Грыневіч).

Атрыманыя ў аддзеле падчас навуковых даследаванняў вынікі актуальныя і могуць быць выкарыстаны для фарміравання нацыянальнай самасвядомасці, павышэння прэстыжу беларускай мовы і культуры, патрыятычнага выхавання моладзі і ў цэлым ўмацавання нацыянальнай ідэнтычнасці; прапаганды беларускай культурнай спадчыны ў глабалізаваным славянскім свеце; стварэння спрыяльных умоў для ўзаемадзеяння нацыянальнай культуры беларусаў з народнай творчасцю славян і іншых еўрапейскіх народаў; фарміравання еўрапейскага культурна-інфармацыйнага поля і развіцця спосабаў яго рэгіянальнага, нацыянальнага і транснацыянальнага апасродкавання.